Słowo Adwent pochodzi od łacińskiego słowa "adventus", czyli "przyjście, przybycie, nadejście". W starożytnym Rzymie słowem "adventus" nazywano oficjalny przyjazd, odwiedziny dygnitarza państwowego po objęciu urzędu czy też coroczne przybywanie bóstwa do świątyni. Dla nas chrześcijan "adventus" oznacza czas przygotowujący nas do uczczenia narodzin Jezusa w Betlejem. To również nasze przygotowanie do powtórnego przyjścia Jezusa na ziemię.
Adwent rozpoczyna nowy rok kościelny i obejmuje 4 kolejne niedziele. Rozpoczyna się między 27 listopada a 3 grudnia, kończąc się w dzień Bożego Narodzenia. W tym czasie nie zdobimy ołtarzy i świątyń kwiatami, szaty liturgiczne mają kolor fioletowy - kolor pokutny, nie śpiewamy "Chwała na wysokości Bogu". Codziennie przez okres Adwentu odprawiane są Msze św. ku czci Maryi, w czasie których pali się świeca roratnia, symbol Najświętszej Maryi Panny (słowo Roraty pochodzi od słów pieśni na wejście - "rorate coeli...").
Pierwsze ślady istnienia Adwentu pochodzą z Galii i Hiszpanii z IV wieku. Adwent trwał wówczas 3 tygodnie. Łączył się z postem pokarmowym i praktykami ascetycznymi. Rzym wprowadził do liturgii Adwent w VI wieku, łagodząc jego charakter pokutny i akceptując liturgiczne przygotowanie do uroczystości Bożego Narodzenia. Naszymi przewodnikami po Adwencie są: Izajasz, Jan Chrzciciel i Maryja.
Wymownym symbolem Adwentu jest wieniec i świeca adwentowa. Światło wskazuje drogę, rozprasza ciemności, usuwa lęk i stwarza poczucie bezpieczeństwa i wspólnoty. Światło jest znakiem obecności Chrystusa "Światłości Świata". Światło czterech kolejnych świec adwentowych ma nas doprowadzić stopniowe do prawdziwego "Światła" wschodzącego w Boże Narodzenie. Zielone gałązki są symbolem nadziei, zwyciężającej śmierć. Wieniec adwentowy ma nam przypominać o radosnym czasie przygotowania adwentowego do zbliżających się świąt Bożego Narodzenia.
Adwent to również czas przygotowania świątecznych niespodzianek dla najbliższych. To czas przygotowania naszych serc na przyjście Dzieciątka Jezus przez rekolekcje.
Liturgia Kościoła pomaga nam przejść od okresu zwykłego w ciągu roku do Adwentu z pewną kontynuacją. Podobnie jak ostatnie dni roku liturgicznego także Adwent charakteryzuje oczekiwanie na ponowne przyjście Pana. Trzy słowa ostatnich dni roku liturgicznego: – Bądźcie uważni! czuwajcie! módlcie się! – stanowią fundamentalną wskazówkę do tego, jak przeżywać czas Adwentu. Te same słowa usłyszymy w antyfonie do psalmu 24.: Do Ciebie, Panie, wznoszę moją duszę, mój Boże, Tobie ufam: niech nie doznam zawodu. W tym zwróceniu się do Boga z ufnością i nadzieją niedoznania zawodu tkwi sedno naszego zaangażowania w przeżycie czasu Adwentu z uwagą, czuwaniem i z modlitwą.
Adwent czasem czuwaniaAdwent prowadzi do głębszej świadomości życia w czasie: Czas jest krótki! Jest to czas przygotowania do przyjęcia tajemnicy Wcielenia.
Co znaczy tajemnica Wcielenia? Bóg zupełnie różny od człowieka czyni się całkowicie do niego podobny. On, który jest poza czasem – jak mówią Ojcowie Greccy – zaczyna żyć w czasie; Bóg, który zawsze JEST, poprzez Wcielenie staje się, w pewnym sensie przechodzi od być do nie być, od transcendencji do immanencji. Są to prawdziwie wielkie tajemnice. Izajasz, w swej prorockiej wizji mówi o Bogu odległym, który staje się bliski. Bóg umyka nam, ponieważ – jak mówi św. Augustyn – kiedy Go rozumiemy, przestaje jakby być Bogiem, a jednocześnie On sam pozwala człowiekowi jak gdyby się Go uchwycić. To właśnie oznacza Wcielenie: Bóg pozwala “uchwycić się” człowiekowi, który potrzebuje jednak przyzwyczajenia się nie tyle do idei, ile do doświadczenia inkarnacji (wcielenie) Boga, burzącej wszystkie ludzkie schematy.
Słowo – Logos – wchodzi w czas (por. J 1). Bóg Odwieczny, który był zawsze Bogiem, stając się ciałem, czyniąc się ograniczonym w przestrzeni i w czasie, objawia nie tylko siebie, ale też człowieka, który z jednej strony zdolny jest przyjąć objawiającego się Boga, z drugiej zaś nie. Ten kontrast widać szczególnie w Ewangelii św. Jana: Jezus – Mesjasz jest oczekiwany, upragniony, ale jednocześnie jest nieoczekiwany. Bóg się objawia przez Wcielenie, ale ludzkość zamyka się na Niego. To tak jakby światło prowokowało ciemność! Albo miłość, która się ujawnia, jakoby prowokowała nienawiść! To jest tajemnica podwójnej ekonomii: objawienia Boga i kontrekonomii nie przyjęcia Go. Tajemnica wejścia Boga w historię, która jest jednocześnie pragnieniem człowieka, ale zarazem ukazuje jego zamknięcie się na Boga. Podczas Adwentu i Bożego Narodzenia towarzyszyć nam będą prefacje adwentowe, które są bogatym w treść kompendium teologii biblijnej. Jedna z nich mówi o tym, że poznając Boga w ciele, jesteśmy jednocześnie porwani przez miłość do rzeczy niewidzialnych. Jak mówi św. Ireneusz, Bóg daje się zobaczyć w ciele, pozwalając jednocześnie człowiekowi stać się Bogiem. Także św. Paweł w Liście do Efezjan pisze, że od początku byliśmy w zamyśle Boga, który wybrał nas od wieków. Powołał nas, abyśmy stali się na Jego wzór, On który stał się na wzór człowieka ciałem: Z miłości przeznaczył nas dla siebie jako przybranych synów poprzez Jezusa Chrystusa (Ef 1,4). W nauce proroków, w psalmach życie jest czasem krótkim, wręcz istnienie wszechświata jest niczym, ale właśnie w tym krótkim czasie ujawnia się podwójna tajemnica: Boga i człowieka; od tego niewiele zależy wszystko, w nim przenikają się rzeczywistości Boża i ludzka. Kiedy myślimy o czasie w sensie przyszłości, myślimy o wielu dniach, które są przed nami, ale czasem należącym realnie do nas jest tylko teraźniejszość. Także w życiu Jezusa Chrystusa mijał dzień za dniem, uciekał czas. Jak poucza nas Ewangelia, mądrość uchwycenia Boga tkwi w mądrości uchwycenia czasu obecnego. Boga nie przyjmuje się w przyszłości, ale możemy Go przyjąć z miłością bądź odrzucić dzisiaj. Jego wieczność kryje się w tu i teraz. Przyjmując z miłością Boga obecnego w naszej teraźniejszości, możemy przemieniać ją w wieczność. W Jezusie, dzięki Jego łasce, poprzez Jego słowo i dzieło zbawienia, nabyliśmy zdolności, aby żyjąc w czasie, wchodzić w życie wieczne, stawać się Bogiem. Stwierdzenie to może wydawać się bluźnierstwem, ale tak właśnie mówią Ojcowie Kościoła. Trudno jest to zrozumieć, ale mamy czas na to, aby powoli wchodzić w tajemnicę Boga. Także w tym przypadku napotykamy na trudności, ponieważ natura ludzka naznaczona została ograniczeniem, grzechem. Jezus jednak uczy nas, w jaki sposób możemy zaczerpnąć z Boga Wiecznego, który żyje w naszej historii. Uczy nas patrzenia na czas życia z Bożego punktu widzenia, w Duchu Świętym. Czas, historia każdego człowieka mogą mieć wielką wartość choćby tylko z powodu szklanki świeżej wody danej spragnionemu. Oznacza to zupełny przewrót w naszych działaniach, w sposobie myślenia. Ogromnie ważna jest refleksja na temat odpowiedzialności, jaką mamy wobec sposobu przeżywania czasu tak, aby był on okazją do stawania się Bogiem, podobnie jak wejście Boga w czas stało się okazją do Jego stania się prawdziwym człowiekiem.
Adwent czasem oczekiwaniaAdwent jest zaproszeniem do czuwania, uwagi i nawrócenia, ale przede wszystkim oznacza on radosne oczekiwanie. Nawet post, czuwanie, modlitwę przeżywamy w duchu radosnego oczekiwania na Kogoś, kto przychodzi i odmienia nasz los. W oczekiwaniu rośnie nadzieja jak światło rozświetlające ciemności. Jan Chrzciciel staje się głosem wołającym, zapowiadającym przyjście Oblubieńca. Oczekiwanie dokonuje się także w milczeniu jak w życiu Józefa, ponieważ tylko poprzez milczenie można wejść w tajemnicę. Podobnie Maryja poprzez przyjęcie łaski, poprzez swoje fiat, które wyraża Jej posłuszeństwo, uczy nas posłuszeństwa Słowu w wierze. Poprzez przyjście Boga w Jezusie staliśmy się dziećmi Bożymi, dziećmi Zmartwychwstania i nosimy w sobie Ducha Świętego. Otrzymaliśmy nowe życie i możemy powiedzieć, że weszliśmy w proces przebóstwienia przez Ducha Świętego. Ale mamy też wielkie zadanie przebóstwiania historii. Refleksja, medytacja nad tajemnicą Boga i człowieka mogą pomóc nam w uświadomieniu sobie tego, co już się w nas dokonało.
Adwent czasem milczenia
Chyba najlepszym czasem dla zrozumienia tego, czym jest człowieczeństwo Boga w Jezusie i czym jest przebóstwienie człowieka w Nim, jest czas milczenia. Wcielenie jest jakby tajemnicą milczenia. Dokonało się ono w milczeniu. Bóg wszedł w historię niezauważony. Każdy z nas zaproszony jest do milczenia nie tylko w wymiarze zewnętrznym (cisza, słuchanie, oczekiwanie i modlitwa w oczekiwaniu), ale także w wymiarze wewnętrznym; do milczenia, które karmi się słuchaniem Słowa. W przeciwnym razie nasze milczenie adwentowe będzie tylko zwykłą fasadą, pantomimą. Potrzeba, abyśmy pozwolili na to, by Adwent mógł nas przemieniać, wprowadzając w słuchanie słowa Bożego. Adwentowe teksty liturgiczne są bogate treścią: czytania, antyfony, śpiewy. Potrzeba, abyśmy zasłuchali się w głos Pana w łączności i w duchu solidarności z całą ludzkością, która może nie oczekuje Jego przyjścia, nie jest świadoma tego, że lada moment może On przyjść, co więcej, już stoi u drzwi i kołacze. Jeśli kto usłyszy mój głos i drzwi otworzy, wejdę do niego i będę z nim wieczerzał, a on ze Mną (Ap 3,20).
Rys historyczny
Adwent to okres przygotowań do Bożego Narodzenia, wprowadzony do kalendarza kościelnego w V w. n.e. Nazwa pochodzi z kręgu kultury rzymskiej – termin ‘adventus’ określał oficjalne odwiedziny panującego po objęciu władzy. Chrześcijanie przyjęli adwent jako okres oczekiwań na przyjście Pana, a więc okres przygotowań do świąt Bożego Narodzenia. Synod w Orleanie (999 rok) ustalił długość na 4 tygodnie. Dodatkowo określił znaczenie tego okresu jako „oczekiwanie przyjścia Chrystusa jako Sędziego w chwale przy końcu czasów, oraz wspominanie Jego przyjścia jako człowieka”.
Z liturgii gallikańskiej przejęto koloryt pokutny okresu. Wyrażał się on w użyciu fioletowych szat liturgicznych (kolor wyraża powagę, żal, pokutę i żałobę; używa się w okresie Adwentu i Wielkiego Postu oraz podczas Mszy świętych pogrzebowych) i opuszczeniu w czasie Eucharystii uwielbieniowego w swym charakterze hymnu "Chwała na wysokości Bogu", jak również w skromniejszej dekoracji świątyń.
Ostatecznie po Soborze Watykańskim II ustalono okres adwentu na okres przygotowania do świętowania przyjścia Pana na świat, które kieruje jednocześnie myśl ku Jego Przyjściu ostatecznemu. Jest to okres radosnego - bo pełnego wiary w Odkupienie – czuwania w gotowości.
2. Adwent a Rok Liturgiczny.
Obecnie Adwent rozpoczyna się pierwszymi Nieszporami I Niedzieli Adwentu. Niedziela ta jest zawsze Niedzielą najbliższą święta Andrzeja Apostoła, które przypada na 30 listopada. Adwent kończy się z chwilą rozpoczęcia I Nieszporów w Wigilię Narodzenia. Może się zdarzyć, że wypadną one wieczorem w IV Niedzielę Adwentu, którego długość może się zatem wahać od 23 do 28 dni.
Samo znaczenie Adwentu jako okresu rozpoczynającego rok kościelny, jest znaczeniem przenośnym. Czytania ostatnich tygodni okresu w ciągu roku (czyli okresu zwykłego), bezpośrednio poprzedzające Adwent, podają w tekstach ewangelicznych jedną z centralnych myśli nauczania Jezusa: prawdę o Królestwie Bożym, które ma nadejść. Pod koniec okresu zwykłego stopniowo pojawiają się tematy eschatologiczne. Okazuje się, że Królestwo Boże nie przyjdzie nagle. Oto trwa teraz wśród wierzących, jest rozwijane i wciąż rośnie, nierozłącznie związane z obecnym życiem chrześcijan. Liturgia przekazuje klimat rosnącego napięcia eschatologicznego. Niedziele 32 i 33 są całe przeniknięte myślą o zbliżającym się końcu czasów i w związku z tym wezwaniem do nieustannej czujności. Wieńczy ten okres święto Chrystusa Króla (ostatnia niedziela poprzedzająca Adwent), Pana wszelkiego czasu i Stworzenia, "Jego jest czas i wieczność".
3. Znaczenie niedziel Adwentu.
a) pierwsza niedziela Adwentu - tematem jest powtórne Przyjście Pana na końcu czasów. Czytania mocno podkreślają aspekt czujności, nawołując, by życie chrześcijan było trzeźwe, bez złudzeń, do końca przeniknięte miłością do Pana, który tylko na chwilę odszedł
b) druga niedziela Adwentu - proroctwa, odczytywane w II Niedzielę, wyjęte ze Starego Testamentu, odnoszą się już ściślej do samego Przyjścia Mesjasza
c) trzecia niedziela Adwentu - motywem przewodnim III Niedzieli jest radość. Stąd też jej nazwa "Gaudete - "radujcie się", wzięta z antyfony na Wejście. Liturgia tego dnia może być sprawowana w szatach koloru różowego, jak w IV niedzielę Wielkiego Postu (kolor różowy oznacza w liturgii przeżywanie radości w okresie pokuty; używa się go tylko w dwa dni w ciągu całego roku: w III Niedzielę Adwentu i IV Niedzielę Wielkiego Postu)
d) czwarta niedziela Adwentu - liturgia Słowa IV Niedzieli dotyczy już bezpośrednio wydarzeń, które poprzedziły Narodzenie Jezusa.
4. Znaczenie Adwentu.
Adwent możemy przedstawić jako wielką wigilię Kościoła chrześcijańskiego przygotowującego się do swego spotkania z Chrystusem. To oczekiwanie posiada podwójny wymiar – jako przygotowanie do świąt Narodzenia Pańskiego, będące jednocześnie jednak wyrazem tego prawdziwego, najważniejszego czekania: oczekiwania na Jego ostateczne Przyjście. Są one przeniknięte duchem radości i nadziei płynącej z wiary. Trudno je oddzielić od siebie, przeplatają się bowiem nawzajem, a Liturgia zwraca uwagę na jeden lub drugi ich aspekt.
Adwent skłania także do zastanowienia się nad tajemnicą śmierci. Chrześcijanie, rozumiejąc ją jako granicę między życiem teraźniejszym a życiem przyszłym, muszą odważnie podejmować tematy eschatologiczne jako jedne z najistotniejszych. Adwent ma odnowić nasze spojrzenie eschatologiczne w sensie ponownego zaznaczenia najważniejszych wartości i przypomnieć rolę chrześcijańskiego Kościoła w świecie. Jest spojrzeniem na całą historię świata oczami człowieka wierzącego. Ma ponownie odbudować radość i nadzieję opartą na wierze.
5. Maria, Matka Pana w Adwencie
W rocznym obchodzie Dzieła Zbawienia w wielu miejscach napotykamy wspomnienia Matki Bożej. W Adwencie teksty podają do rozważenia miłość, z jaką Maria oczekiwała Syna. Ponieważ tytuł Bożej Rodzicielki jest tytułem najgodniejszym, z którego wypływa cała wielkość i rola Marii, Adwent, w którym przygotowujemy się do Narodzin Pana jest najdogodniejszym okresem do oddania Jej czci. Kościół chrześcijański uważa ją za wzór gotowości w wyjściu naprzeciw Zbawiciela. Naśladuje Ją, "oczekując na modlitwie i radując się w swoich uwielbieniach" (Mszał). W Polsce wiąże się to z tradycją Rorat odprawianych w czasie Adwentu – Mszy wotywnej o NMP. Jej znaki zewnętrzne to gaszenie światła w świątyni, czy procesja z lampionami. Nie odprawia się jej po 17 grudnia.
Adwent to okres przygotowań do Bożego Narodzenia, wprowadzony do kalendarza kościelnego w V w. n.e. Nazwa pochodzi z kręgu kultury rzymskiej – termin ‘adventus’ określał oficjalne odwiedziny panującego po objęciu władzy. Chrześcijanie przyjęli adwent jako okres oczekiwań na przyjście Pana, a więc okres przygotowań do świąt Bożego Narodzenia. Synod w Orleanie (999 rok) ustalił długość na 4 tygodnie. Dodatkowo określił znaczenie tego okresu jako „oczekiwanie przyjścia Chrystusa jako Sędziego w chwale przy końcu czasów, oraz wspominanie Jego przyjścia jako człowieka”.
Z liturgii gallikańskiej przejęto koloryt pokutny okresu. Wyrażał się on w użyciu fioletowych szat liturgicznych (kolor wyraża powagę, żal, pokutę i żałobę; używa się w okresie Adwentu i Wielkiego Postu oraz podczas Mszy świętych pogrzebowych) i opuszczeniu w czasie Eucharystii uwielbieniowego w swym charakterze hymnu "Chwała na wysokości Bogu", jak również w skromniejszej dekoracji świątyń.
Ostatecznie po Soborze Watykańskim II ustalono okres adwentu na okres przygotowania do świętowania przyjścia Pana na świat, które kieruje jednocześnie myśl ku Jego Przyjściu ostatecznemu. Jest to okres radosnego - bo pełnego wiary w Odkupienie – czuwania w gotowości.
2. Adwent a Rok Liturgiczny.
Obecnie Adwent rozpoczyna się pierwszymi Nieszporami I Niedzieli Adwentu. Niedziela ta jest zawsze Niedzielą najbliższą święta Andrzeja Apostoła, które przypada na 30 listopada. Adwent kończy się z chwilą rozpoczęcia I Nieszporów w Wigilię Narodzenia. Może się zdarzyć, że wypadną one wieczorem w IV Niedzielę Adwentu, którego długość może się zatem wahać od 23 do 28 dni.
Samo znaczenie Adwentu jako okresu rozpoczynającego rok kościelny, jest znaczeniem przenośnym. Czytania ostatnich tygodni okresu w ciągu roku (czyli okresu zwykłego), bezpośrednio poprzedzające Adwent, podają w tekstach ewangelicznych jedną z centralnych myśli nauczania Jezusa: prawdę o Królestwie Bożym, które ma nadejść. Pod koniec okresu zwykłego stopniowo pojawiają się tematy eschatologiczne. Okazuje się, że Królestwo Boże nie przyjdzie nagle. Oto trwa teraz wśród wierzących, jest rozwijane i wciąż rośnie, nierozłącznie związane z obecnym życiem chrześcijan. Liturgia przekazuje klimat rosnącego napięcia eschatologicznego. Niedziele 32 i 33 są całe przeniknięte myślą o zbliżającym się końcu czasów i w związku z tym wezwaniem do nieustannej czujności. Wieńczy ten okres święto Chrystusa Króla (ostatnia niedziela poprzedzająca Adwent), Pana wszelkiego czasu i Stworzenia, "Jego jest czas i wieczność".
3. Znaczenie niedziel Adwentu.
a) pierwsza niedziela Adwentu - tematem jest powtórne Przyjście Pana na końcu czasów. Czytania mocno podkreślają aspekt czujności, nawołując, by życie chrześcijan było trzeźwe, bez złudzeń, do końca przeniknięte miłością do Pana, który tylko na chwilę odszedł
b) druga niedziela Adwentu - proroctwa, odczytywane w II Niedzielę, wyjęte ze Starego Testamentu, odnoszą się już ściślej do samego Przyjścia Mesjasza
c) trzecia niedziela Adwentu - motywem przewodnim III Niedzieli jest radość. Stąd też jej nazwa "Gaudete - "radujcie się", wzięta z antyfony na Wejście. Liturgia tego dnia może być sprawowana w szatach koloru różowego, jak w IV niedzielę Wielkiego Postu (kolor różowy oznacza w liturgii przeżywanie radości w okresie pokuty; używa się go tylko w dwa dni w ciągu całego roku: w III Niedzielę Adwentu i IV Niedzielę Wielkiego Postu)
d) czwarta niedziela Adwentu - liturgia Słowa IV Niedzieli dotyczy już bezpośrednio wydarzeń, które poprzedziły Narodzenie Jezusa.
4. Znaczenie Adwentu.
Adwent możemy przedstawić jako wielką wigilię Kościoła chrześcijańskiego przygotowującego się do swego spotkania z Chrystusem. To oczekiwanie posiada podwójny wymiar – jako przygotowanie do świąt Narodzenia Pańskiego, będące jednocześnie jednak wyrazem tego prawdziwego, najważniejszego czekania: oczekiwania na Jego ostateczne Przyjście. Są one przeniknięte duchem radości i nadziei płynącej z wiary. Trudno je oddzielić od siebie, przeplatają się bowiem nawzajem, a Liturgia zwraca uwagę na jeden lub drugi ich aspekt.
Adwent skłania także do zastanowienia się nad tajemnicą śmierci. Chrześcijanie, rozumiejąc ją jako granicę między życiem teraźniejszym a życiem przyszłym, muszą odważnie podejmować tematy eschatologiczne jako jedne z najistotniejszych. Adwent ma odnowić nasze spojrzenie eschatologiczne w sensie ponownego zaznaczenia najważniejszych wartości i przypomnieć rolę chrześcijańskiego Kościoła w świecie. Jest spojrzeniem na całą historię świata oczami człowieka wierzącego. Ma ponownie odbudować radość i nadzieję opartą na wierze.
5. Maria, Matka Pana w Adwencie
W rocznym obchodzie Dzieła Zbawienia w wielu miejscach napotykamy wspomnienia Matki Bożej. W Adwencie teksty podają do rozważenia miłość, z jaką Maria oczekiwała Syna. Ponieważ tytuł Bożej Rodzicielki jest tytułem najgodniejszym, z którego wypływa cała wielkość i rola Marii, Adwent, w którym przygotowujemy się do Narodzin Pana jest najdogodniejszym okresem do oddania Jej czci. Kościół chrześcijański uważa ją za wzór gotowości w wyjściu naprzeciw Zbawiciela. Naśladuje Ją, "oczekując na modlitwie i radując się w swoich uwielbieniach" (Mszał). W Polsce wiąże się to z tradycją Rorat odprawianych w czasie Adwentu – Mszy wotywnej o NMP. Jej znaki zewnętrzne to gaszenie światła w świątyni, czy procesja z lampionami. Nie odprawia się jej po 17 grudnia.
